انواع مسمومیتهای نظامیان در کشتی های جنگی (1)

Poisoning at sea 

 محمد نوبخت (M.Sc) کارشناس ارشد بیوتکنولوژی

انتخاب : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

 dr.rahmat.sokhani@gmail.com

کشتی ها حامل مواد متعددی هستند که بعضاً سمی‌اند. این مواد متنوعند. حتی داروها در این گروه دیده می‌شند. هر چند که داروها عموماً سمی نیستند، اما چنانچه بیش از مقدار تجویز شده مصرف شوند ایجاد مسمومیت می‌کنند. مواد پاک کننده، ضد چربی ها و ضد عفونی کننده ها، در صورت استفاده نادرست موجب مسمومیت می‌شوند، برای مثالمخلوط شدن خاک و ترکیبات خاکی با موادی مانند جوهرنمک، می‌تواند گازهای مسموم کننده‌ای را در فضا منتشر کند که چنانچه این فضاها سربسته باشند، می‌توانند فرد را از را استنشاق مسموم سازند.

مواد سمی از راه‌های مختلف می‌توانند بر بدن تاثیر بگذارند. از طریق ریه، با استنشاق گاز و بخارات سمی، از طریق دهان و دستگاه گوارش اگر خورده شوند، از طریق تماس با پوست، از طریق تماس با چشم و ... . معمولی ترین راه مسمومیت در صنعت کشتیرانی هستند. مواد سمی ممکن است شامل بخار ، گاز، ترشحات، گرد و غبار و دود باشد.

بلغ مواد سمی کمتر رخ می‌دهد و معمولاً به طور تصادفی پیش می‌آید. جذب سموم از طریق پوست و مسمومیت از راه استنشاق بیشتر رخ می‌دهند و علائم آنها ممکن است با تاخیر بروز نماید. این مواد موجب سوزش، صدمه موضعی به پوست یا چشم یا بافت‌های دیگر شده، بعد از جذب، باعث مسمومیت عمومی می‌شوند.

تاثیرات مواد سمی ممکن است ناگهانی و غافل گیر کننده باشد و یا تدریجی و پیش‌رنده و همچنین آسیب ممکن است موقتی یا دائمی باشد.

بهرحال یک اصل را در همین آغاز سخن بیاد داشته باشید و بکار برید:

«همه مواد شیمیایی را خطرناک تلقی کنید مگر عکس آن ثابت شود. »

اصول کلی تشخیص مسمومیت

اصولاً تشخیص مسمومیت و نوع ماده سمی، استراتژیِ درمان را تعیین خواهد کرد. با بررسی یک یا چند مورد از موارد ذیل، دلیل احتمالی مسمومیت بررسی می‌شود.

مطالعه‌ی چگونگی حادثه، بررسی احتمال نشت مواد شیمیایی، ماهیت بیماری و علائم آن تعداد مبتلایان به بیماری (بیش از یک نفر دچار بیماری واحدی شده و همگی عوارض مشابهی دارند) از نکات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

همچنین در تشخیص مسمومیت ها باید به نکته زیر توجه کرد:

تاثیرات برخی از سموم شبیه بعضی از بیماری‌های طبیعی است. مانند استفراغ، اسهال و کولاپس. لذا تنها به این دلیل که کشتی حامل مواد شیمیایی می‌باشد نمی توان محموله کشتی را عامل بیماری دانست. ممکن است مسمومیت ربطی به مواد شیمیایی موجود در کشتی نداشته باشد.

اصولاً چنین مواردی کمتر پیش می‌آید مگر آنکه دلایلی برای اثبات آن وجود داشته باشدنباید به زعم وجود مواد شیمیایی، هر مسمومیتی را به آنها نسبت داد. زیرا اصولاً در زمان بارگیری مواد شیمیایی، نکات ایمنی معمولاً با دقت رعایت می شوند. این نکته از آن جهت مورد تاکید قرار می‌گیرد که پزشکیار کشتی موظف است در زمان مسمومیت بخصوص در بین چند تن، صرفاً به یک عامل نیندیشد. از مواد غذایی تا سوختهای شیمیایی و فسیلی باید مورد توجه و ارزیابی وی قرار گیرند و حتماً علائم مسمومیت با هر یک را به تفکیک بداند.

اشخاص با توجه به سلامتی و قوای جسمانی شان واکنش‌های گوناگونی در مقابل مسمومیت ها از خود نشان می‌دهند مسمومیت سه مرحله دارد: مرحله پنهان، مرحله فعال و مرحله اضطراری.

مرحله نهفتگی: این دوره ای است بین لحظه ورود سم به داخل بدن و پیدایش اولین علائم که معمولا پس از تاثیر مواد، از چند دقیقه تا چند ساعت متنوع است.

مرحله فعال: مرحله ای است که در آن نشانه‌های مسمومیت آشکار می‌شوند. نشانه‌های عمومی مسمومیت به قرار زیرند:

-        سردرد

-        تهوع و استفراغ

-        سرگیجه و تغییر در فعالیت ذهنی

-        بیهوشی و تشنج

-        درد در ریه، عضلات و مجاری گوارش و تنفسی

مرحله‌ی اضطراری: نشانه مسمومیتهای شدید عبارتند از:

-  ضربان سریع و ضعیف قلب

-  آبی یا خاکستری شدن پوست

-  اشکالات تنفسی

-  بیهوشی طولانی

در مرحله اضطراری معمولا علائم و نشانه ها پس از چند ساعت از بین می‌روند. به خصوص اگر تماس با شیمیایی طولانی نبوده، مقدار کمی سم جذب شده باشد. در غیر این صورت، این علائم تا چند ساعت و حتی چند روز باقی می‌ماند و وضعیت بیمار بدتر می‌شود. معمول ترین عوارض حاصله عبارت است از خفگی، برونشیت، ذات الریه، ادم ریوی، سکته قلبی، کولاپس گردش خون، از کار افتادن کبد و کلیه ها.

پزشکیار کشتی باید جزئیات بیشتری از سموم مختلف، علائم و نشانه‌های مسمومیت، کمک‌های اولیه و درمان مناسب آنها را بداند. این اطلاعات معمولاً در بروشورهای مواد شیمیایی و یا بارنامه‌ها قید می‌شوند. در کشتی‌های نظامی، این اطلاعات قبلاً باید به پزشکیار نظامی آموزش داده شود.

مسمومیت تنفسی

بسیاری از مواد شیمیایی بخاری تولید می‌کنند که ششها را آزار می‌دهد و موجب ایجاد اشکال تنفسی می‌شود. آنها همچنین عوارض و علائمی مانند سرفه و احساس سوزش در سینه ایجاد می‌کنند. گازهای مانند کلر، دی‌اکسیدکربن و منواکسیدکربن، ممکن است به خصوص در فضای بسته موجب مسمومیت شوند زیرا در یک واکنش رقابتی، جایگزین اکسیژن در روی گلوبولهای قرمز خواهند شد.

بخارات سوخت موشکها، بنزین و نفت، آب ژاول و اسیدها نیز در این گروه قرار می‌گیرند.

علائم اصلی عبارتند از: اشکال در تنفس، سردرد، سرگیجه، تهوع و بیهوشی در بعضی از موارد. به یاد داشته باشید که برخی از گاز‌های سمی مانند دی اکسید کربن، منو اکسید کربن و برخی گاز‌های خنک کننده بو ندارند که شما از وجود شان آگاه شوید.     

از سوی دیگر فراموش نکنید که برخی از گازهای سمی قابلیت اشتعال نیز دارند و وجود این از گازها مثل هیدروژن، اقدامات مراقبتی را در برابر آتش سوزی و انفجار الزامی می‌سازد.

درمان: ابتدا مجروح را به هوای آزاد ببرید. لباس‌های تنگ او را از تنش خارج کنید و مطمئن شوید مجرای تنفسی او باز است. در صورت نیاز به احیای ریوی، اقدامات لازم را با دقت و با کمک آمبوبگ، انجام دهید. در مورد گازهای سمی بخصوص گازهایِ شیمیاییِ جنگی، مطلقاً تنفس دهان به دهان (حتی با ماسک جیبی) توصیه نمی‌شود. زیرا ممکن است هنوز مقداری از گاز سمی در فضای مرده‌ی ریه مانده باشد و در جریان تنفس دهان به دهان به امدادگر منتقل گردد.

اگر قلب نیز از کار افتاده بود ماساژ قلبی را نیز اجرا نمایید. در مسمومیت با گاز سمی بخصوص با منواکسیدکربن سریعاً به مصدوم اکسیژه برسانید و تا موقعی که دوباره تنفس بیمار عادی نشده، این کار را ادامه دهید.

بیمار را حداقل 24 ساعت در بستر نگه دارید تا کاملا بهبود پیدا کند. بعد از این گونه مسمومیت ها ممکن است مشکلاتی رخ دهد که عبارتند از: مشکلات تنفسی، ادم ریوی، ذات الریه و برونشیت.

بیاد داشته باشید که هرگز به بیماری که با گاز مسموم شده مورفین تزریق نکنید.

مسمومیت گوارشی

خورده شدن مواد سمی تاثیرات خطرناکی بر روی معده و روده می‌گذارد و معمولاً با فاصله‌ی اندکی فرد را دچار تهوع و استفراغ با لکه‌های خونی، شکم درد، کولیک و اسهال می‌سازد. سم‌هایی مانند سوختهای فسیلی، الکل‌های غیرخوراکی، آرسنیک، سرب، قارچ‌های سمی، میوه‌های سمی جنگل، غذاهای فاسد و آلوده در این گروه می‌گنجند.

مواد سوختنی، اسید‌های قوی، مواد قلیایی یا ضد عفونی کننده‌ها که موجب سوزش لبها و دهان و درد شدید می‌شوند.

 برخی سموم دارای تاثیرات عمومی هستند. یعنی در دستگاه گوارش ایجاد ناراحتی نمی کنند و پس از بلعیده شدن، عوارض شروع نخواهد شد. اما پس از ورود به در خون روی سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند و ممکن است باعث بیهوشی و مرگ شوند. انواع مختلف قرص‌های خواب آور یا دارو‌های مسکن از این دسته‌اند و اگر بیشتر از حد خورده شوند، ایجاد مسمومیت می‌کنند. الکل اتیلیک با درجه خلوص بالا نیز اگر خورده شود مانند سم ضعیف عمل می‌کند.

درمان:  برای درمان این بیماری بایستی نوع سم را شناسایی کرد. اگر مصدوم به هوش بود و درد داشت، از خود او برای شناسایی سم کمک بگیرید. ولی اگر بیهوش بود از روی ظروف یا شیشه ای که نزدیک او است می‌توان نوع سم را شناخت. دقت کنید، فوریت در شناسایی نوع سم و مسمومیت دارای اهمیت بسیاری است.

در مسمومیت‌های گوارشی، بیمار را مجبور به استفراغ نکنید. اگر به هوش است، سرم پانصد میلیلیتری (نیم لیتری) شارکول به وی بدهید.

در صورت لزوم عملیات CPR را برای مصدوم انجام دهید.

از طریق دهان به او چیزی ندهید و اگر به هوش نیامد، از طریق بی سیم با یک پزشک مشورت نمائید.

در موارد مسمومیت با سیانید هیدروژن، اگر ضربان نبض و تنفس قطع نشده، یک آمپول آمیل نیتریت را در داخل دستمالی تمیزی شکسته و در زیرِ بینی وی نگه دارید تا بخار آن را استنشاق نماید، تا زمان بهبودی تمام بیماران باید در بستری گرم نگه داشته شوند.

تماس سم با پوست

مواد سمی می‌توانند از دو راه بر پوست تاثیر بگذارند:

1با تماس مستقیم که باعث سرخی، خارش و التهاب پوست شده، در موارد شدید به سوختگی پوست منجر می‌شود. مانند سوختگی با اسیدها

2. توسط جذب از راه پوست، بدون به جا گذاشتن هیچ اثری که موجب عوارض عمومی مانند سر گیجه، ضعف و بعضاً بیهوشی می‌شود. مانند خردل

درمان: لباس ها و کفش‌های آلوده را فوری از تن بیرون آورید. با آب ولرم فراوان، پوست را به مدت ده دقیقه بشویید. اگر هنوز چیزی از ماده‌ی سمی باقی مانده، ده دقیقه دیگر به شستن ادامه دهید.

در صورت مشاهده سوختگی همچنان با آب خنگ پوست را شستشو نموده، دستورالعملهای کمکهای اولیه در سوختگی‌ها را اِعمال نمایید و در سوختگی‌های شدید حتماً مصدوم را به خشکی اعزام کنید.

تماس سم با چشم

در برخی از موارد، مواد شیمیایی مایع و یا بخار به چشم وارد شده، در چشم ایجاد التهاب، سرخی و خارش می‌کنند. اگر موارد سمی به چشم ها پاشیده شوند یا چشم ها در معرض آنها قرار گیرند باید فوراً درمان را شروع کرد و در حداقل زمان ممکن چشمها را با مقدار فراوان آب تمیز بشویید. چشم ها را کاملاً باز نگه دارید این عمل را باید ده دقیقه ادامه دهید. اگر در پاک شدن چشم از ماده شیمیایی شک دارید، شستشو را ده دقیقه دیگر ادامه بدهید. برای درمان موثرتر او را بستری کرده، چشم را با پَدِ چشمی پانسمان نمایید.

برای تسکین درد هر چهار ساعت یک بار دو عدد قرص پاراستامول تجویز شود تا درد بر طرف گردد. از طریق بی سیم با پزشک مشورت نمایید.

ملاحظات ویژه

اگر با مصدومی که اقدام به خود کشی کرده روبه رو هستید وظیفه شما این است که برای حفظ جان قربانی هر کاری که می‌توانید انجام داده، از اقدام مجدد وی به خودکشی جلوگیری کنید.

شما باید باقی مانده سمی را که احیاناً در لیوان یا شیشه یا ظرف به جا مانده پیدا کرده، نگه دارید. همچنین استفراغ بیمار را در یک شیشه ریخته و آنرا مهر و موم کنید تا در صورت لزوم در بازگشت به خشکی، به پلیس و پزشکی قانونی ارائه نمایید. موارد مذکور برای شناسایی ماده سمی و تصمیم گیری بعدی جهت معالجه پس از معاینه پزشک و یا انتقال بیمار به ساحل لازم است.

ادامه دارد 

منبع :

http://marinemedicine.blogfa.com